O‘ZBEK TILI TIBBIY ELEKTRON LUG‘ATLARI AMALIY LEKSIKOGRAFIK RIVOJLANISHINING YANGI BOSQICHI SIFATIDA

Ushbu maqolada tibbiy terminologik lug‘atlarning elektron shaklga o‘tishi va bu jarayonning o‘zbek tilidagi amaliy leksikografiya rivojiga ta’siri o‘rganilgan. Elektron lug‘atlarning afzalliklari, jumladan tezkor qidiruv, yangilanish imkoniyati, multimedia bilan boyitilish kabi jihatlar tahlil qilingan. Shuningdek, mavjud muammolar, ularni hal etish yo‘llari hamda elektron tibbiy lug‘atlarning ilmiy-amaliy ahamiyati yoritilgan.

149
14.09.2025

O‘ZBEKISTON VA QO‘SHNI DAVLATLARDA BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA “TRANSLANGUAGING” YONDASHUVINING TAQQOSLANISHI

Mazkur maqolada O‘zbekiston va qo‘shni davlatlarda boshlang‘ich ta’lim jarayonida (translanguaging) yondashuvining tatbiqi taqqosiy jihatdan tahlil qilinadi. Translanguaging – o‘quvchilar bir nechta til resurslaridan integratsiyalashgan holda foydalanib, fikr almashish, muloqot qilish va bilimlarni mustahkamlashga xizmat qiluvchi zamonaviy yondashuv hisoblanadi. Tadqiqotda til siyosati, o‘quv dasturlari, o‘qituvchilar tayyorgarligi, darsliklar va metodik ta’minot, o‘quvchilarning lingvistik kompetensiyasini rivojlantirish omillari kabi mezonlar asosida O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikiston tajribalari taqqoslanadi. Maqolada, avvalo, har bir mamlakatning davlat til siyosati va ko‘p tillilikka doir rasmiy hujjatlari o‘rganiladi. Keyin boshlang‘ich ta’lim dasturlarida ona tili va chet tillarining o‘rni, integratsiyalashgan darslarni tashkil etish imkoniyatlari va mavjud tajribalar tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘qituvchilarning metodik tayyorgarligi, til o‘tkazishga bo‘lgan munosabati hamda amaliyotdagi real qo‘llanish holatlari qiyosiy ko‘rib chiqiladi. Natijada, O‘zbekistonda translanguaging yondashuvi milliy qadriyatlarni saqlagan holda, ko‘p tillilikni rivojlantirish, kommunikativ kompetensiyani oshirish va xalqaro standartlarga yaqinlashishda muhim o‘rin tutishi aniqlanadi. Qo‘shni davlatlar tajribasi bilan taqqoslash esa mavjud muammolarni bartaraf etish va samarali metodikalarni ishlab chiqishda ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi.

141
14.09.2025

FORS TILINI O’QITISHDA 2R2D METODI (O’zbekiston islom akademiyasi filologiya va dinshunoslik yo’nalishi talabalari misolida)

Ushbu tadqiqot 2R2D (O’qish, Tafakkur, Muzokara, Munozara) metodining O’zbekiston diniy maktablarida fors tilini o’qitishda samaradorligini o’rganadi. Fors tili islom ilohiyotida muhim o’rin tutganligi sababli, talabalarning fors tilidagi mahoratini oshirish diniy matnlarni tushunish uchun zarur. 2R2D metodi – faol o’qish, tanqidiy tafakkur, hamkorlikdagi muzokaralar va tuzilgan munozaralarni birlashtirib, tilni tushunish, tanqidiy fikrlash va ilohiy muhokama qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. Tadqiqot aralash usullardan foydalanadi, jumladan, dars kuzatuvlari, testlar va talabalarning fikr-mulohazalari ushbu usulning ta’sirini baholash uchun ishlatiladi. Dastlabki natijalar shuni ko’rsatadiki, 2R2D metodi fors tilini o’zlashtirishni yaxshilaydi, shu bilan birga talabalarning diniy mazmundagi faolligini oshiradi.

221
02.07.2025

ЯПОНИЯНИНГ ЦИВИЛИЗАЦИЯВИЙ РИВОЖЛАНИШИНИ ЎРГАНИШГА ДОИР

Maqolada Yaponiyaning tsivilizatsiya rivojlanishini o'rganish ko'rib chiqiladi. Tadqiqotning maqsadi umrining 40 yildan ortiq qismini yapon sivilizatsiyasini, ayniqsa, uning madaniyati tarixini o‘rganishga bag‘ishlagan sharqshunos olim, akademik Nikolay Iosifovich Konrad faoliyatini atroflicha tahlil qilishdan iborat. N.Konrad birinchilardan bo'lib yapon madaniyatiga Sharq va G'arb madaniyatlari bilan qiyosiy yondashuvni qo'llay oldi, bu esa keyinchalik yapon sivilizatsiyasining jahon madaniyatiga qo'shgan hissasini yangicha baholash imkonini berdi. Ushbu tadqiqotning asosiy xulosasi shundan iboratki, N.Konrad merosi yapon tarixi, madaniyati, adabiyoti va tilini o‘rganishda fundamental ahamiyatga ega bo‘lib, uning yapon adabiyotiga oid tarjima va sharhlari yapon xalqi va uning turmush tarzini tushunishda muhim vositaga aylandi.

279
30.06.2025

INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA ZAMON KATEGORIYASINING OG‘ZAKI IFODALANISHI

Ushbu maqolada ingliz va o‘zbek tillaridagi zamon kategoriyasining og‘zaki ifodalanishi tahlil qilinadi. Maqolada ingliz tilida zamonlar yordamchi fe’llar orqali, o‘zbek tilida esa qo‘shimchalar yordamida ifodalanishi haqida so‘z yuritiladi. Ingliz tilida zamonlar simple, continuous, perfect va perfect continuous shakllari orqali ifodalansa, o‘zbek tilida zamonlar faqat qo‘shimchalar yordamida ifodalanadi. Shuningdek, maqolada har ikki tilda zamon kategoriyasining o‘xshashliklari va farqlari ko‘rsatiladi. O‘zbek va ingliz tillaridagi zamon tizimining o‘rganilishi talabalarga tilni o‘rganishda muhim yordam beradi.

253
23.06.2025

INGLIZ TILIDA NUTQIQ QO'LLANISHINI O'RNATISH XUSUSIYATLARI

Ingliz tilida so'zlashuv malakasini egallash ko'p o'lchovli kognitiv-lingvistik jarayonni ifodalaydi, bunda ravonlik, aniqlik va pragmatik muvofiqlik asosiy parametrlar sifatida birlashadi. Ushbu maqola psixolingvistik mexanizmlar, kontekstual o'zgaruvchanlik va o'zaro ta'sir dinamikasiga e'tibor qaratgan holda, og'zaki kommunikativ kompetentsiyani rivojlantirishga asos bo'lgan ichki xususiyatlarni belgilaydi. Zamonaviy pedagogik paradigmalarga, jumladan, kommunikativ tilni o'qitish va vazifalarga asoslangan ta'limga asoslangan tadqiqot uslubiy traektoriyalar va ularning nutq samaradorligini oshirishdagi samaradorligini tanqidiy baholaydi. Og'zaki nutqni cheklaydigan affektiv filtrlar va madaniyatlararo aralashuv kabi ekstralingvistik to'siqlarga alohida e'tibor beriladi. Tahlil ESL kontekstlarida nutq ko'nikmalarini egallash jarayonini optimallashtirishga qaratilgan dalillarga asoslangan pedagogik g'oyalarni taklif qilish bilan yakunlanadi.

227
23.06.2025

INGLIZ TILIDA POLİSEMANTIK SO‘ZLAR VA ULARNING XUSUSIYATLARI.

Hozirgi kunda ingliz tili dunyo bo‘yicha universal tilga aylangan va O‘zbekiston ta’lim tizimida ingliz tilini xorijiy til sifatida o‘qitish tizimini rivojlantirish bo‘yicha muhim qadamlar qo‘yilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Chet tillarni o‘rganish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 1875-sonli Farmoni mamlakatdagi ta’lim muassasalarida ingliz tilini xorijiy til sifatida o‘qitish borasida sezilarli yutuqlarga erishishga xizmat qilmoqda.

230
15.06.2025

CHET TILLARNI O'QITISHDAGI ENG SO'NGI INNOVATSION USULLARI

Ushbu maqolada chet tillarini o'qitishda eng so'nggi innovatsion usullar tahlil qilinadi. Chet tillarini o'rgatish usullari doimo o'zgarib turadi. Texnologiya, yangilangan o'qitish nazariyalari va o'rganishni yaxshiroq tushunish yangi va takomillashtirilgan usullarga olib keladi. Ushbu innovatsiyalar an'anaviy yondashuvlarni to'liq o'rnini bosa olmaydi, lekin ular ko'pincha ularni yaxshilaydi, yanada qiziqarli, samarali va shaxsiylashtirilgan o'rganish tajribasini yaratadi. Ushbu maqola ushbu yangi usullarni ko'rib chiqadi, ularning nazariy asoslarini, amaliyotda qanday qo'llanilishini va ularning o'quvchilarga ta'sirini o'rganadi.

291
23.05.2025

GAMIFIKATSIYA VA MIKROO‘QUV MODULLAR ASOSIDA XORIJIY TILNI O‘RGATISH: O‘RGANUVCHI MOTIVATSIYASIGA TA’SIRI

Ushbu maqolada zamonaviy ta’lim texnologiyalari, xususan gamifikatsiya (o‘yinlashtirish) va mikroo‘quv modullar yordamida xorijiy tilni o‘qitish jarayonining o‘rganuvchi motivatsiyasiga ko‘rsatadigan ta’siri tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida universitet talabalari ishtirokida eksperiment tashkil etilib, an’anaviy va gamifikatsiyalashgan mikroo‘quv yondashuvlari natijalari solishtirildi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, mazkur metodlar ta’limga qiziqishni kuchaytiradi, faol ishtirok va mustaqil o‘rganishni rag‘batlantiradi.

339
23.05.2025

ISLOMSHUNOSLIKKA OID TERMINLARNING LEKSIK-SEMANTIK XUSUSIYATLARI

Ushbu maqolada islomshunoslikda qo‘llaniladigan asosiy atamalarning leksik va semantik xususiyatlari ko‘rib chiqiladi. Maqolada tanlangan atamalarning etimologiyasi, morfologik qoliplari va semantik siljishlarini tahlil qilinib, ularning diniy, huquqiy va ijtimoiy-madaniy jihatlari yoritilgan. Tadqiqot shuningdek, ushbu atamalarning turli tarixiy davrlar va lingvistik kontekstlarda qanday rivojlanganligini o'rganadi, shu bilan birga arab bo'lmagan sharoitlarda tarjima va talqin qilishning qiyinchiliklarini qayd etadi. Ushbu xususiyatlarni tushunish yanada aniqroq ifoda etish va dinlararo muloqotga yordam beradi.

287
23.05.2025

O‘ZBEK TILINI O‘QITISHDA INTERFAOL METODLARNING AHAMIYATI

Ushbu maqolada o'zbek tili grammatikasini o’rgatishda qo'llaniladigan interfaol metodlar, ularning samaradorligi va istiqbollari tahlil qilinadi. O‘zbek tilini o‘qitishda interfaol metodlardan foydalanishning dolzarbligi, ularning o‘quvchilarning faolligini oshirishdagi, muloqot madaniyatini shakllantirishdagi hamda til ko‘nikmalarini mustahkamlashdagi o‘rni yoritilgan. Zamonaviy ta’lim jarayonida interfaol yondashuvlar o‘qituvchining asosiy vositasiga aylanmoqda.

299
14.05.2025

WORK FOR HIRE DOKTRINASINING MUALLIFLIK HUQUQIDA TUTGAN O‘RNI – QIYOSIY TAHLIL (AQSH va O‘zbekiston talqinida)

“Work for Hire” doktrinasi, asosan, intellektual mulk huquqlari (ayniqsa, mualliflik huquqi) sohasida muhim tushuncha bo‘lib, biror ishni bajarish uchun to‘lov yoki shartnoma asosida bajarilgan asarlarni kimning egallashi va huquqlarni kimga tegishli ekanligini aniqlaydi. Ushbu doktrina, asosan, AQSh qonunchiligida rivojlangan bo‘lsa-da, uning ta’siri global miqyosda ham seziladi. Ingliz huquqida mualliflik huquqi asosan shaxsiy huquq sifatida qaralgan. Mualliflik huquqi asar yaratuvchisiga tegishli bo‘lib, u o‘z asari ustidan to‘liq huquqlarga ega edi. Biroq, ish beruvchining (masalan, ishchi yoki xizmatchi tomonidan bajarilgan ishlar) mualliflik huquqiga egaligi haqidagi tushuncha ingliz huquqida o‘ziga joy topa boshladi, ayniqsa, ishlab chiqarish va muayyan shartnomalar asosida amalga oshirilgan ishlar uchun. Quyida work for hire doktrinasining tarixiy rivojlanishiga oid asosiy bosqichlar tahlil qilinadi.

305
29.04.2025