MASNU’ SO’ZLAR JILVASI VA JOZIBASI

Havola qilinayotgan maqolada mumtoz lirika va epik poeziyada poetik so’zning o’rni va ularning timsol yaratishdagi mavqeyi yuzasidan yozuvchi mahorati ochib berilgan. Ayrim namunalar orqali poetik so’zning emotsional-ekspressivlik darajasiga e’tibor qaratilgan. Xususan, Boburning ayrim baytlari, masnu’ she’rlaridan bittasi tahlil qilinishi o’laroq, tahlil davomida aytilgan fikrlardan masnu’ she’rlarda so’zlarning shakliy jilvasi hamda mazmuniy jozibasi yuqori darajada bo’lishi dalillangan.

429
07.02.2024

TURK TILI VA XORAZM SHEVASIDAGI ISIM SO‘Z TURKUMIGA OID O‘ZARO MA’NODOSH BIRLIKLAR

Ushbu maqolada turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasi o’rtasidagi isimlar so’z turkumiga oid so’zlardagi o‘xshashliklar va ularning o‘zbek tilining qolgan lahjalaridan ayiruvchi xususiyatlari haqida to‘xtalib o‘tilgan hamda ularga bir qator misollar keltirilgan. Ba’zi bir jihatlariga ko‘ra xorazm shevasi o‘zbek tilining boshqa lahjalariga mansub shevalaridan ko‘ra turk tilida yaqinligi seziladi. Xorazm shevasining o‘zbek tilidagi qolgan shevalardan farqliligini ko‘rsatuvchi, turk tilida ham bir xil ma’noni anglatuvchi so‘zlar talaygina. Dunyoning barcha til va shevalarida bo‘lgani kabi o‘g‘uz guruhiga mansub til va sheva hisoblanuvchi turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasida ham ularni qolgan tillardan ajratib turuvchi ot, sifat, son, ravish, fe’l so‘z turkumlariga oid so‘zlar va so‘z birikmalari mavjud. Turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasidagi ma’nodosh va bir xil bo‘lgan so‘zlari qatoriga qarindosh-urug‘chilik (dayı), arxitektura (dalan), inson tana a’zolari (dudak), tibbiyot (öksürük) va boshqa ko‘plab sohalardan misol keltirish mumkin. Turk tilida va xorazm shevasida qo‘llaniluvchi so‘zlarning ba’zilari turk tilida ko‘plab va xilma-xil ma’nolarni ifodalagan holda xorazm shevasida aniq bir ma’noni ifodalashi va yoki buning aksi kuzatilishi ham mumkin. Turk tili va xorazm shevasidagi ma’nodosh so‘zlar orasida talaffuzda bazi bir farqliliklar mavjud. Bunday farqlar asosan –e va –a tovushlarining hamda –u va –o tovushlarining o‘z o‘rnini ikkinchisiga bo‘shatib berishi bilan bog‘liq. Ba’zi so‘zlar o‘zbek adabiy tilida mavjud bo‘lsada amalda muomalada faqat xorazm vohasida saqlanib qolingan va ularning turk tilida ham bir xil shakldagi ma’nodoshlari mavjud.

322
16.01.2024

TILSILIKDA DUNYOGA LINGVISTIK VA KONSEPTUAL TUSHUNCHALARNING MOHIYATI.

Ushbu maqolada bugungi kunda dolzarb bo‘lgan ilmiy-texnikaviy atamalarni tarjima qilishda yuzaga keladigan ayrim muammolar va ularning sabablari muhokama qilinadi. Shu bilan birga, tarjimashunoslik umumiy tarjima modellarini ta'kidlaydi, ya'ni. qiyosiy, jarayonli va o'zgaruvchan modellar. Shuningdek, jahon tarjimashunosligida qayta tarjima hodisasiga asoslangan to‘rtta standart (tushuntirish, tavsiflovchi, tushuntirish va bashorat qilish) farazlari ilgari suriladi va tavsiflanadi.

143
09.12.2023

HOZIRGI ZAMON XALQ og`zaki ijodida ertak janrini o`rganishning lingvistik va lingvistik ASOSLARI.

Ushbu maqolada zamonaviy folklorda ertak janrini o'rganishning lingvistik-madaniy asoslari, shuningdek tarjima tadqiqotlarida uchraydigan tarjima modellari: qiyosiy, protsessual va o'zgaruvchan modellar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, dunyodagi to'rtta standart gipoteza tasvirlangan tarjimashunoslik, re tarjima hodisasiga asoslangan.

227
09.12.2023