Ushbu maqolada oʻrta asr Sharq uygʻonish va Gʻarb Uygʻonish davri faylasuflarining axloq hodisasiga munosabati yoritilgan. 9—12-asrlarda shakllangan islom maʼrifati doirasida Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino, Ibn Rushd, Gʻazzoliy kabi buyuk mutafakkirlar axloq mavzusini nafaqat diniy-falsafiy, balki ijtimoiy, siyosiy va pedagogik nuqtai nazardan ham oʻrgandilar. Gʻarbiy Uygʻonish davri esa 14—16-asrlarda Italiyada boshlangan maʼrifiy inqilob orqali butun Yevropada axloqiy tushunchalarni yangi bosqichga olib chiqdi. Foma Akvinskiy, Dante Aligeri, Erazm Rotterdam, Nikollo Makiavelli kabi mutafakkirlar diniy tafakkurdan dunyoviy dunyoqarashga o‘tish jarayonida “Etika”ni turli yo‘nalishlarda talqin qilganlar. Maqolada ikki davrning o‘xshash va farqli tomonlari qiyosiy tahlil qilinadi va axloq hodisasining Dionat, siyosiy voqealar, madaniy taraqqiyot va fan bilan uyg‘unligi yoritiladi. Natijada, o'rta asrlardagi sharqiy uyg'onish va G'arbiy Uyg'onish davrida shakllangan ushbu merosning zamonaviy dolzarbligi ham namoyon bo'ladi.

Ushbu maqolada asosiy e'tibor o'quvchilarni tarbiyalash jarayonida qadriyatlarning roliga qaratiladi. Oliy ta'limdagi ta'lim jarayonining sifati ko'plab omillarga bog'liq bo'lib, ular orasida o'qitish usullari va usullari hal qiluvchi ahamiyatga ega. Binobarin, ular o‘quvchilarda bilimlarni ongli va chuqur o‘zlashtirishga, mustaqillik va ijodiy faollikni rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Usul va usul tushunchalari o'zaro bog'langan, chunki ularning har biri ham usul, ham usul sifatida namoyon bo'ladi.

Ushbu maqolada xoja ahmad yassaviyning axloqiy qarashlarining barkamol shaxs tarbiyalashdagi ahamiyati hamda tarbiyaning tarixiy ildizlari, yurtimizda inson ma’naviy axloqiy tarbiyasi muammosi bo‘yicha olib borilgan izlanishlarda ilgari surilgan. Bugungi kunda barkamol shaxs tarbiyalashda buyuk ajdodlar merosini o’rni haqida to’xtalib o’tilgan.

Sharq hamda G‘arbning tarixiy tajribasi, keskin falsafiy baxs munozaralar olib borish an’analari, falsafiy baxs munozara an’analari, qadriyatlari favqulodda muhim o‘rin tutadi. Erix Fromm va Forobiyning ilmiy faoliyatlari, boy, madaniy va ma’naviy meroslarini chuqur o‘rganish orqali bugungi kunda mamlakatimizda fuqarolik jamiyatini barpo qilish, ma’naviy hayotni yuksaltirishda, avvalo yosh avlodni barkamol avlod qilib tarbiyalashda, ulardan foydalanish muhim ahamiyatga ega. xalqimizning madaniy merosi, yuksak ma’naviy qadriyatlarini chuqur va atroflicha o‘rganib, ularni Respublikamizda yashovchi har bir insonning ongiga singdirish, ayniqsa, yosh avlodni ma’naviy yetuk, fidoyi kishilar etib tarbiyalash hozirgi kunda eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Erix Fromm va Forobiyning asarini chuqurroq o‘rganish va tatbiq etish orqali rahbar kadrlarning ma’naviy va kasbiy salohiyatini yuksaltirish, ularni vatan tuyg‘usi, mehnatsevarlik, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash. Ayniqsa, yoshlarni xalqimiz turmish tarziga, ma’naviyatiga yod illatlardan asrashda allomalarning ma’naviy merosi beqiyos ahamiyatga ega.

Ushbu maqolada yurtimizda zamonaviy harbiy mutaxassislarni tayyorlashda sharq mutafakkirlarining ilmiy merosi yosh avlodni har tomonlama yetuk, barkamol va vatanparvar etib kamol toptirishdagi ahamiyati va Amir Temurning harbiy nazariyasi va amaliy harbiy san’ati hamda temuriylar davrida axloqiy-estetik g‘oyalarning rivojlanishi haqida fikr yuritilgan.

Ushbu maqolada biz Ogahiy Devonidagi insonparvarlik gʻoyalarini atroflicha ochib berishga harakat qilamiz. Chunki, insonning yaralishi, mohiyati va jamiyatda tutgan oʻrni falsafiy muammolar tizimida muhim oʻrin tutadi. Turli davrlar mobaynida, turli falsafiy taʼlimotlarda bu masalalar turlicha talqin qilib kelingan. Chunki inson mohiyati ijtimoiy-tarixiy va madaniy mavjudot sifatida har bir yangi tarixiy sharoitda oʻzligini chuqurroq anglashga, insoniy mohiyatini roʻyobga chiqarishga intilaveradi. Buyuk insonparvar mutafakkir Ogahiy ham mana shunday fikrlovchilarqatorida boʻlib, inson haqidagi gumanistik, maʼrifatparvar va demokratik konsepsiyalarning rivojlanishiga katta hissa qoʻshadi. Shu jihatdan Muhammad Rizo Mirob Erniyozbek oʻgʻli Ogahiyning sheʼriy ijodidagi insonparvarlik gʻoyalari va ulardagi ilmiy-falsafiy jihatlar yangi davr Markaziy Osiyo madaniyatining ajralmas qismi hioblanadi