Ushbu maqolada oʻrta asr Sharq uygʻonish va Gʻarb Uygʻonish davri faylasuflarining axloq hodisasiga munosabati yoritilgan. 9—12-asrlarda shakllangan islom maʼrifati doirasida Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino, Ibn Rushd, Gʻazzoliy kabi buyuk mutafakkirlar axloq mavzusini nafaqat diniy-falsafiy, balki ijtimoiy, siyosiy va pedagogik nuqtai nazardan ham oʻrgandilar. Gʻarbiy Uygʻonish davri esa 14—16-asrlarda Italiyada boshlangan maʼrifiy inqilob orqali butun Yevropada axloqiy tushunchalarni yangi bosqichga olib chiqdi. Foma Akvinskiy, Dante Aligeri, Erazm Rotterdam, Nikollo Makiavelli kabi mutafakkirlar diniy tafakkurdan dunyoviy dunyoqarashga o‘tish jarayonida “Etika”ni turli yo‘nalishlarda talqin qilganlar. Maqolada ikki davrning o‘xshash va farqli tomonlari qiyosiy tahlil qilinadi va axloq hodisasining Dionat, siyosiy voqealar, madaniy taraqqiyot va fan bilan uyg‘unligi yoritiladi. Natijada, o'rta asrlardagi sharqiy uyg'onish va G'arbiy Uyg'onish davrida shakllangan ushbu merosning zamonaviy dolzarbligi ham namoyon bo'ladi.

Maqolada mamlakat taraqqiyotining yangi bosqichida mulk va tadbirkorlik sohasidagi islohotlarning kontseptual tamoyillarining o'ziga xos jihatlari ko'rib chiqiladi. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategiyasi qulay ishbilarmonlik va sarmoyaviy muhitni yaratish orqali mahalliy va xorijiy investitsiyalarni jalb etish, mulkchilik sohasining barqaror rivojlanishiga erishishdan iborat.

Ushbu maqolada Abu Nasr Forobiyning ilmiy-falsafiy merosining bugungi barkamol shaxs tarbiyalashdagi ahamiyati hamda Forobiyning hayoti ilmiy-falsafiy qarashlarida inson aql-zakovatini birlamchi oʻringa qoʻyganligi, allomaning insonni anatomik, fiziologik va psixologik xususiyatlari haqidagi qarashlari, shuningdek, uning madaniy va ijtimoiy faoliyatining biologik asoslarini oʻz ichiga oladi. Forobiy inson, uning dunyo tarqqiyotining eng mukammal va yetuk yakuni sifada etirofi, uning asarlarida insonga tarbiya va taʼlim berish zarurligi kabi masalalar taxlil etilgan.

Ushbu maqolada asosiy e'tibor o'quvchilarni tarbiyalash jarayonida qadriyatlarning roliga qaratiladi. Oliy ta'limdagi ta'lim jarayonining sifati ko'plab omillarga bog'liq bo'lib, ular orasida o'qitish usullari va usullari hal qiluvchi ahamiyatga ega. Binobarin, ular o‘quvchilarda bilimlarni ongli va chuqur o‘zlashtirishga, mustaqillik va ijodiy faollikni rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Usul va usul tushunchalari o'zaro bog'langan, chunki ularning har biri ham usul, ham usul sifatida namoyon bo'ladi.

Ushbu maqolada xoja ahmad yassaviyning axloqiy qarashlarining barkamol shaxs tarbiyalashdagi ahamiyati hamda tarbiyaning tarixiy ildizlari, yurtimizda inson ma’naviy axloqiy tarbiyasi muammosi bo‘yicha olib borilgan izlanishlarda ilgari surilgan. Bugungi kunda barkamol shaxs tarbiyalashda buyuk ajdodlar merosini o’rni haqida to’xtalib o’tilgan.

Jahon mamlakatlari taraqqiyotida ilm-fan muhim o‘rin tutayotgan bir paytda tarixiy mutafakkirlarning ilmiy merosini chuqur o‘rganish va tadqiq etish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Dunyoning turli nuqtalarida sodir bo‘layotgan voqealar, qolaversa, globallashuvning shiddatli o‘zgarishi ortidan yuzaga kelayotgan ma’naviy va ma’naviy tahdidlarga qarshi ilm-fanni chuqur singdirish orqali yoshlarda mustahkam immunitetni shakllantirish zaruratida namoyon bo‘lmoqda. Shu bois Sharqning buyuk mutafakkiri Abu Nasr Forobiy falsafiy antropologiya asosida inson, axloq, adolat, baxt, insonparvarlik, tinchlik, ma’rifat kabi qarashlardan foydalanish faraz qilinadi.

Jahon falsafa tarixida va insoniyatning tafakkur taraqqiyotida o‘z ta’siriga ega bo‘lgan ekzistensializm, ayniqsa, fransuz ekzistensial falsafasi inson erkinligi, mas’uliyat, tanlov ixtiyori, hayot va o‘lim orasidagi mavjudlik, mavjudlikning mohiyatini falsafiy tahlil etishda o‘ziga xos yondashuvi bilan ahamiyatlidir. Bunda Jan Pol Sartrning inson va uning mavjudligi muammosini falsafiy konsepsual ifodalab berishi nafaqat o‘z davrida sodir bo‘lgan ijtimoiy-siyosiy inqirozni bevosita guvohi bo‘lgan jamiyat intelektuallari diqqatini jalb etdi, balki zamonaviy ijtimoiy-siyosiy muammolarni falsafiy anglashda dolzarbdir. Maqolada Jan Pol Sartrning ekzistensial falsafasining insonparvarlik jihatlari haqida mulohaza yuritiladi.

Shaxs muammosi XX asr falsafasining eng muhim va ahamiyatli muammolaridan biriga aylandi. G. Plessnerning asari falsafiy antropologiyaning bir turiga mansub bo‘lib, u pedagogik antropologiya deb ataladi. Insonning yaxlitligi muammosi ko'rib chiqiladi. Ta'limning bevosita ta'sirida shakllanadigan shaxs qiyofasi tahlil qilinadi.

Sharq hamda G‘arbning tarixiy tajribasi, keskin falsafiy baxs munozaralar olib borish an’analari, falsafiy baxs munozara an’analari, qadriyatlari favqulodda muhim o‘rin tutadi. Erix Fromm va Forobiyning ilmiy faoliyatlari, boy, madaniy va ma’naviy meroslarini chuqur o‘rganish orqali bugungi kunda mamlakatimizda fuqarolik jamiyatini barpo qilish, ma’naviy hayotni yuksaltirishda, avvalo yosh avlodni barkamol avlod qilib tarbiyalashda, ulardan foydalanish muhim ahamiyatga ega. xalqimizning madaniy merosi, yuksak ma’naviy qadriyatlarini chuqur va atroflicha o‘rganib, ularni Respublikamizda yashovchi har bir insonning ongiga singdirish, ayniqsa, yosh avlodni ma’naviy yetuk, fidoyi kishilar etib tarbiyalash hozirgi kunda eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Erix Fromm va Forobiyning asarini chuqurroq o‘rganish va tatbiq etish orqali rahbar kadrlarning ma’naviy va kasbiy salohiyatini yuksaltirish, ularni vatan tuyg‘usi, mehnatsevarlik, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash. Ayniqsa, yoshlarni xalqimiz turmish tarziga, ma’naviyatiga yod illatlardan asrashda allomalarning ma’naviy merosi beqiyos ahamiyatga ega.

Ushbu maqolada yurtimizda zamonaviy harbiy mutaxassislarni tayyorlashda sharq mutafakkirlarining ilmiy merosi yosh avlodni har tomonlama yetuk, barkamol va vatanparvar etib kamol toptirishdagi ahamiyati va Amir Temurning harbiy nazariyasi va amaliy harbiy san’ati hamda temuriylar davrida axloqiy-estetik g‘oyalarning rivojlanishi haqida fikr yuritilgan.

Maqola Abu Rayhon Beruniyning tadrijiy rivojlanish to’g’risidagi qarashlari muhokamasiga bag’ishlandi. Maqolada aks etgan masala boʼyicha faylasufning “Hindiston” asari asosiy manba sifatida keltirilgan.

Maqola buyuk mutafakkirlardan biri Ibn Sinoning ilmiy ijodi tadqiqiga bag‘ishlangan. Tasavvuf ta’limoti tarixida o‘zining munosib o‘rnini egallagan komil inson tahlili asosida olimning so‘fiyona qarashlari yoritildi.