Mazkur maqolada islom madaniyati va ma’rifatining shakllanish bosqichidagi falsafiy g‘oyalarning ta’siri muhokamaga tortilgan. Jumladan, islomiy ma’rifatga ta’sir etgan omillar va xususiyatlar ishning ko‘lamiga vazifa sifatiga xizmat qilgan. Islom madaniyati va qadriyatining tadrijiy rivojlanishiga ta’sir etgan ilmiy mushohadalar yahudiy va nasoriylar manbalari misolidagi tahlillar yordamida ochiqlandi.

Ushbu maqolada xoja ahmad yassaviyning axloqiy qarashlarining barkamol shaxs tarbiyalashdagi ahamiyati hamda tarbiyaning tarixiy ildizlari, yurtimizda inson ma’naviy axloqiy tarbiyasi muammosi bo‘yicha olib borilgan izlanishlarda ilgari surilgan. Bugungi kunda barkamol shaxs tarbiyalashda buyuk ajdodlar merosini o’rni haqida to’xtalib o’tilgan.

Hozirgi kunda globallashuvning tobora avj olishi mafkuraviy tarbiyaga yangicha va tizimli yondashuvni taqozo etmoqda. Ushbu maqolada hozirgi paytda dunyo miqyosida keskin tus olib borayotgan shiddatli raqobatga faqat zamonaviy ilm-fan va innovatsiya yutuqlarini keng joriy etish orqali munosib javob berish strategik vazifa sifatida bizning faoliyatimizda ustuvor yo‘nalishga aylanib borayotganligi haqida ma’lumot berilgan.

Ushbu maqolada XX asr boshida Turkistondagi ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy ahvol, tarixiy shart-sharoitlar, ma’rifatparvarlik harakati, jadidchilik, mustamlakachilikka qarshi ozodlik kurashining ma’naviy asoslari masalalariga to’xtalinadi.

Ushbu maqola atoqli ma’rifatparvar adib Abdulla Avloniyning ijtimoiy faoliyati va ijtimoiy qarashlarida ma’rifatparvarlikning o’rni, shuningdek, uning “Turkiy Guliston yoxud axloq” asarida keltirilgan ma’naviy-ma’rifiy tarbiyaga oid qarashlari, ta’lim-tarbiyaning millat ma’naviyati, ma’rifatini yuksaltirishdagi ahamiyati va kelajak avlodni, millatni ma’naviyatli, ma’rifatli, komil qilib tarbiyash kabi masalalarning qisqacha tahliliga bag’ishlanadi.

Mazkur maqolada har doim ham dolzarb hisoblangan ta’lim va tarbiya masalalari tahlilga tortilgan. Bu tahlillar sharq allomalarining ta’lim va tarbiya hamda ilm-ma’rifatga oid fikrlari ularning asarlari asosida amalga oshirilgan. Qolaversa ta’lim va tarbiya masalasining bugungi kundagi ahamiyati ko’rsatib berilgan.