Ushbu maqolada buyuk mutafakkir Abu Nasr Farobiyning adolat, axloq va ijtimoiy uyg'unlik haqidagi falsafiy qarashlari tahlil qilinadi. Farobiyning "Fozil odamlar shahri" asari asosida uning ideal jamiyat haqidagi ta'limoti, adolat tamoyillari, axloqiy fazilatlar va ijtimoiy uyg'unlikka erishish yo'llari o'rganiladi. Shuningdek, Farobiy g'oyalarining bugungi kundagi ahamiyati va dolzarbligi ko'rib chiqiladi.

Maqolada mamlakat taraqqiyotining yangi bosqichida mulk va tadbirkorlik sohasidagi islohotlarning kontseptual tamoyillarining o'ziga xos jihatlari ko'rib chiqiladi. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategiyasi qulay ishbilarmonlik va sarmoyaviy muhitni yaratish orqali mahalliy va xorijiy investitsiyalarni jalb etish, mulkchilik sohasining barqaror rivojlanishiga erishishdan iborat.

Ushbu maqolada bugungi kun jamiyatning sotsiomadaniy transformatsiyada ekologik ideallarning oʻrni va ahamiyati hamda ekologik ideal – bu inson va tabiat oʻrtasidagi muvozanatli munosabatlarga asoslangan jamiyat tuzilishining namunaviy koʻrinishidir. Bu muhim konsepsiya zamonaviy dunyoning dolzarb ehtiyojlarini aks ettiradi. Bu tushuncha oddiy orzu yoki xayoliy maqsad emas, balki insoniyat oldida turgan eng dolzarb vazifalardan birini ifodalaydi. Ekologik ideal tushunchasi insoniyat tarixida ilk bor bunday keng miqyosda muhokama qilinmoqda va bu bejiz emas.

Ushbu maqolada postmodern jamiyatning asosiy xususiyatlari, jumladan uning paydo bo'lishi, o'zgarishlarning mohiyati va bu o'zgarishlarning ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy va siyosiy jihatlari tahlil qilinadi. Postmodern jamiyatning quyidagi asosiy belgilariga e'tibor qaratiladi: axborot jamiyati, individualizm, xilma-xillik, parchalanish, voqelikning nisbiyligini qabul qilish, an'anaviy tizim va qurilmalarni rad etish. Bu o‘zgarishlarning zamonaviy jamiyatga ta’siri va ularning kelajak istiqbollari haqida ham fikr-mulohazalar berilgan.

Maqolada globallashuv sharoitida yoshlarni buzg‘unchi axborotlar tajovuzidan himoya qilishning muhim jihatlari ilmiy jihatdan asoslab berildi. Globallashuv – bu butun jahon iqtisodiy siyosiy, madaniy integratsiya va unifikatsiyalashuv (bir-birga yaqinlashuv) jarayonidir. Asosiy xususiyatlari xalqaro mehnat taqsimoti, kapital, ishchi kuchi va ishlab chiqarish resurslarining erkin harakati, qonunchilik, iqtisodiy va texnologik jarayonlarni standartlashtirish, shuningdek, turli mamlakatlarning madaniyatining qo‘shilish va yaqinlashuvidir. Bu ob’ektiv jarayon bo‘lib jamiyatning barcha sohalarini qamrab oluvchi tizimli xususiyatga ega. Har qanday axborot xurujlaridan yoshlarni himoya qilish muhim ahamiyat kasb etadi.

Yoshlar tafakkur tarzi hamda yoshlar bunyodkorlik faoliyatini shakllantirish omillariilmiy jihatdan asoslab berildi. Bugungi kunnda shaxs madaniy saviyasi shakllanishi jarayonining ob’ektiv shart-sharoitlari va sub’ektiv omillari, ijtimoiy-falsafiy jihatlari hamda bu boradagi madaniy-ma’rifiy ishlarni takomillashtirishning xususiyatlarini ochib berish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Davlat tomondan yaratib berilgan huquqiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy, tashkiliy imkoniyatlardan foydalanib, yoshlarimiz ongiga bunyodkorlik g‘oyalarini singdirish bugungi kundagi milliy pedagogikamizning asosiy muammolaridan biri hisoblanadi.

Ekologik munosabatlarning huquqiy asoslari inson faoliyati va tabiiy muhit o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni tartibga soluvchi milliy va xalqaro qonunlarning murakkab o'zaro ta'sirini o'z ichiga oladi. 2022, 2023 va 2024 yillardagi so'nggi o'zgarishlar iqlim o'zgarishi, biologik xilma-xillikning yo'qolishi va ifloslanish bilan kurashayotgan mamlakatlarda ekologik qonunning ahamiyati ortib borayotganini ta'kidladi. Parij kelishuvi va turli mintaqaviy kelishuvlar kabi asosiy qonunchilik asoslari transchegaraviy ekologik muammolarni hal qiluvchi hamkorlikda boshqaruv mexanizmlari zarurligini ta’kidladi. Bundan tashqari, barqaror rivojlanish tamoyillarining huquqiy tizimlarga integratsiyalashuvi mavjud qonunlarni zamonaviy ekologik muammolarga mos kelishini ta'minlash uchun qayta ko'rib chiqishga turtki bo'ldi. Xalqaro shartnomalarga qo'shimcha ravishda, mahalliy huquqiy tuzilmalar yanada mustahkamroq atrof-muhit muhofazasini o'z ichiga olgan holda rivojlanmoqda. Atrof-muhitga zarar yetkazish bilan bog'liq sud jarayonlarining kuchayishi sudlarni mavjud qonunlarni ekologik nuqtai nazardan talqin qilishga olib keldi va shu bilan korporatsiyalar va hukumatlar uchun javobgarlik doirasini kengaytirdi. 2023-yilda atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha qarorlar qabul qilish jarayonlarida jamoatchilik ishtirokini oshirishga qaratilgan qonunchilik tashabbuslari atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha samarali boshqaruvni shakllantirishda fuqarolik jamiyatining roli tobora ortib borayotgan e’tirofini aks ettiradi. 2024-yilga qadam qo‘ysak, ekologik munosabatlarning huquqiy asoslari paydo bo‘layotgan ilmiy qarashlar va barqarorlik uchun jamiyat talablariga javob berishda davom etishi aniq.

Ushbu maqola postmodern jamiyat kontekstida tolerantlik deformatsiyasi fenomenini o'rganadi. Maqolada bag'rikenglik kontseptsiyasining buzilishiga olib keladigan asosiy omillar, jumladan, qiymat relativizmi, axborotning haddan tashqari yuklanishi, globallashuv va haddan tashqari siyosiy to'g'rilik ko'rib chiqiladi. Tolerantlik deformatsiyasining psevdotolerantlik, selektiv va agressiv tolerantlik kabi turli ko'rinishlari tahlil qilinadi. Maqolada muammoning murakkabligi va ko'p qirraliligini ko'rsatadigan keng ko'lamli nazariy ishlar va empirik tadqiqotlar o'rin olgan. Alohida e'tibor jamiyat uchun tolerantlik deformatsiyasining oqibatlariga, jumladan, ijtimoiy tarqoqlikka, axloqiy me'yorlarning emirilishiga va keskinlikning kuchayishiga qaratiladi. Xulosa qilib aytganda, ta'lim, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish va ochiq muloqot uchun platformalar yaratish asosida muammoning mumkin bo'lgan echimlari taklif etiladi. Maqolada chinakam o‘zaro tushunish va farqlarni hurmat qilishga erishish uchun zamonaviy dunyoda bag‘rikenglik tushunchasini qayta ko‘rib chiqish zarurligi ta’kidlangan.

Insoniyat tarixining barcha bosqichlarida ham odamlar olamni anglashga harakat qilganlar. Borliqning mohiyatini, uni harakatlanish qonuniyatlarini o’rganishga urinib kelgan. Mifologik, diniy va ilmiy dunyoqarashning shakllanish bosqichi ma’lum bir xronologik ketma-ketlikda amalga oshmagani, ular aksariyat hollarda tarixiylik kontekstida olib qaraydigan bo’lsak, ustma-ust tushgan holda rivojlanib kelayotganiga guvoh bo’lamiz. Misol uchun, XXI asr bo’lishiga qaramasdan mifologik dunyoqarashning ayrim elementlari saqlanib qolmoqda. Shu bilan birga diniy dunyoqarash ham spiralsimon rivojlangan holda, goh kuchli, goho esa nisbatan kuchsiz shaklda olamni anglashning usuli sifatida o’zini namoyon etmoqda. Falsafiy dunyoqarashning tarkibiy qismi bo’lgan olamni anglashga bo’lgan ilmiy yondashuv borasida ham juda katta o’zgarishlar yuz berib, ayrim hollarda mifologik va diniy dunyoqarash sohiblari zamonaviy ilmiy yutuqlarni o’zlarining irrasional xulosalarini dalillashda foydalanib kelmoqda. Bu jarayonlarning barchasi Yusuf Xos Hojib ijod qilgan davrdan ming yil keyin yuz berayotganini e’tiborga olsak, allomaning ma’rifatparvarlik va bilim fenomeni haqidagi qarashlari o’z davri uchun ham naqadar dolzarb va innovasion xususiyatga ega bo’lganini tushunish mumkin bo’ladi.

Bizning zamonaviy jamiyatimizda shaxsning roli ijtimoiy rivojlanish jarayonida tobora innovatsion bo'lib bormoqda. Odamlar tarixning turli bosqichlarida turli darajadagi ijtimoiy faollikni namoyon etadilar. Quyidagi tadqiqotlar ijtimoiy faollik va uning jamiyat bilan aloqalariga qaratilgan. Bu bog'lanish shaxsni tushunish va voqelikni, shuningdek, o'zini kuzatish imkonini beradi. Zamonamizdagi muhim va dolzarb mavzu shahar va qishloqlarning ijtimoiy faolligidir.

Ushbu ilmiy maqolada zamonaviy texnologiyalar va ijtimoiy tarmoqlarning yoshlar shakllanishiga ta'siri o'rganiladi. Raqamli aloqalarning rivojlanishi va mobil qurilmalarning mavjudligi bilan yoshlar ijtimoiy, madaniy va ta'lim hayotida yangi muammolar va imkoniyatlarga duch kelmoqdalar. Maqolada zamonaviy texnologiyalarning yoshlarga ijobiy va salbiy ta’siri ko‘rib chiqiladi va kelgusida ushbu yo‘nalishdagi tadqiqot va ishlanmalar istiqbollari taklif etiladi.

Ushbu maqolada XX asr boshida Turkistondagi ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy ahvol, tarixiy shart-sharoitlar, ma’rifatparvarlik harakati, jadidchilik, mustamlakachilikka qarshi ozodlik kurashining ma’naviy asoslari masalalariga to’xtalinadi.