Barcha maqolalar

TURK TILI VA XORAZM SHEVASIDAGI ISIM SO‘Z TURKUMIGA OID O‘ZARO MA’NODOSH BIRLIKLAR

Ushbu maqolada turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasi o’rtasidagi isimlar so’z turkumiga oid so’zlardagi o‘xshashliklar va ularning o‘zbek tilining qolgan lahjalaridan ayiruvchi xususiyatlari haqida to‘xtalib o‘tilgan hamda ularga bir qator misollar keltirilgan. Ba’zi bir jihatlariga ko‘ra xorazm shevasi o‘zbek tilining boshqa lahjalariga mansub shevalaridan ko‘ra turk tilida yaqinligi seziladi. Xorazm shevasining o‘zbek tilidagi qolgan shevalardan farqliligini ko‘rsatuvchi, turk tilida ham bir xil ma’noni anglatuvchi so‘zlar talaygina. Dunyoning barcha til va shevalarida bo‘lgani kabi o‘g‘uz guruhiga mansub til va sheva hisoblanuvchi turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasida ham ularni qolgan tillardan ajratib turuvchi ot, sifat, son, ravish, fe’l so‘z turkumlariga oid so‘zlar va so‘z birikmalari mavjud. Turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasidagi ma’nodosh va bir xil bo‘lgan so‘zlari qatoriga qarindosh-urug‘chilik (dayı), arxitektura (dalan), inson tana a’zolari (dudak), tibbiyot (öksürük) va boshqa ko‘plab sohalardan misol keltirish mumkin. Turk tilida va xorazm shevasida qo‘llaniluvchi so‘zlarning ba’zilari turk tilida ko‘plab va xilma-xil ma’nolarni ifodalagan holda xorazm shevasida aniq bir ma’noni ifodalashi va yoki buning aksi kuzatilishi ham mumkin. Turk tili va xorazm shevasidagi ma’nodosh so‘zlar orasida talaffuzda bazi bir farqliliklar mavjud. Bunday farqlar asosan –e va –a tovushlarining hamda –u va –o tovushlarining o‘z o‘rnini ikkinchisiga bo‘shatib berishi bilan bog‘liq. Ba’zi so‘zlar o‘zbek adabiy tilida mavjud bo‘lsada amalda muomalada faqat xorazm vohasida saqlanib qolingan va ularning turk tilida ham bir xil shakldagi ma’nodoshlari mavjud.

314
16.01.2024

QADIMGI BAQTRIYA GLIPTIKASIDAGI “SIRLAR”

Ushbu maqolada Qadimgi Baqtriyadagi, xususan, Shimoliy Afg‘onistondagi minglab qabrlardan talon-taroj qilish natijasida topilgan noyob tasvirlarga ega qadimiy gliptika va sfragistikaning bebaho kolleksiyalari, muhr va tumorlarda tasvirlarning shakllanishi, ularning muhrlar tasvirlari bilan o‘xshashliklari va farqlari tahlil qilingan. Sopollitepa madaniyatining tumorlari muhokama qilinadi.

166
16.01.2024

МЕДИАТАЪЛИМ ИНДИВИДУАЛ ТАЪСИР ЭТАДИГАН УСУЛ

Таълим ҳар томонлама тараққий этаётган бугунги кунда таълим муассасаларида таълим-тарбия сифатини ошириш ва бунда илм-фан, техника тараққиётидан кенг фойдаланиш, фойдаланганда ҳам унумли ва тушунган ҳолда фойдаланиш, эгалланган компетенцияларни ҳаётда, амалиётда қўллай олиш муҳим аҳамият касб этади.

164
16.01.2024

EKOLOGIK BARQARORLIKNI TA’MINLASHDA XALQARO VA MILLIY TAJRIBA

Ushbu maqolada ekologik barqarorlikni ta’minlashning umumiy va zarur jihatlari, atrof- muhit va biologic xilma – xillikni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan foydalanish, qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishning mamlakat ekologik barqarorligiga ta’sirini O’zbekiston va Xalqaro tajribalarni o’rgangan holda ochib berishga qaratilgan.

156
16.01.2024

ABU ALI IBN SINO MANTIQ TA'LIMOTI

Ushbu maqola metafizika nima, ya'ni tabiatdan tashqaridagi mavjudlik g'oyalari va ularning mantiqiy tahlili haqidagi falsafa tarixidagi eng murakkab savollarga bag'ishlangan. Bu murakkab ta’limotni ishlab chiqqan va mantiq usulini qo‘llagan Ibn Sino edi. Ko‘pgina G‘arb olimlari Ibn Sino merosini bir ovozdan e’tirof etishgan. Uning metodologiyasi turli yo'llar bilan baholangan. Ushbu maqola ushbu yondashuvlarni tavsiflaydi. Ibn Sinoning ilohiyot masalalariga mantiqiy yondashuvini o‘rganish zamonaviy islom falsafasining eng muhim tadqiqotlaridan biridir. Chunki din va falsafaning sintezi masalasi munozaralarga sabab bo‘lgan. Ibn Sino kashfiyoti hamon inson aqlini idrok etishning cheksizligining namunasidir.

350
16.01.2024

OLIY TA’LIM MUASSASALARIDA PUSHTU TILINI O‘QITISHNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI (MORFOLOGIYA MISOLIDA)

Mazkur maqolada pushtu tilini o’qitishning asosiy xususiyatli morfoligiya misolida tahlil qilib o’tildi. Pushtu tili ilk marotaba Afg‘onistonda 1936-yili davlat tili sifatida e’lon qilingan bo‘lib, hozirgacha mamlakatning ikki rasmiy tillaridan (pushtu va dariy) biri hisoblanadi.

168
17.12.2023

O‘RTA OSIYODAGI ANTIK DAVLATLAR BOSHQARUVINING BIR-BIRIDAN FARQI

Ushbu maqolada O’rta Osiyodagi Yunon-baqtriya, Parfiya va boshqa davlat uyushmalaridagi boshqaruv shakllari to’g’risida fikr-mulohazalar keltirilgan. Ushbu davlatlardagi boshqaruvning o’zaro o’xshash va bir-biridan farqli jihatlari qiyosiy tahlil qilingan.

173
17.12.2023

SURXON VOHASIDA SOVETCHA ANDOZADAGI MADANIYAT MUASSASALARI FAOLIYATI

Ushbu maqolada sobiq sovet ittifoqi davrida Surxondaryo viloyatidagi madaniyat muassasalarining faoliyati yoritilgan. Shuningdek, madaniyat muassasalarining faoliyatida sobiq tuzum mafkurasini targ’ib qilishning ahamiyati borasida xulosalar qilingan.

155
17.12.2023

O‘ZBEK TILIDA DINIY BARQAROR BIRIKMALARNING SHEVAVIY XUSUSIYATLARI

Bir-biriga qardosh va qardosh bo‘lmagan tillar o‘rtasidagi sheva va dialektlar bir-biridan farq qilishi barchamizga ma’lum. Diniy barqaror birliklarning shevaviy xususiyatlarini o’rganish esa ikki til o’rtasidagi umumiy va xususiy jihatlarni yanada kengroq aniqlashga xizmat qiladi.

187
17.12.2023

УМАР ТЕРМИЗИЙНИНГ “ИХЛОС КИТОБИ”ДА КЕЛТИРИЛГАН ЎН БИТТА ҲАДИСЛАР ҲАҚИДА

Мазкур мақолада Умар Термизийнинг “Ихлос китоби”да келтирилган ҳадис илми ҳақида манбалар таҳлил қилинган. Биз агар Умар термизининг ҳаётини ва қолдирган мерсони ўрганадаган бўлсак. Шу нарса аниқ бўладики у киши сўфий ва воиз бўлганликлиги.

168
14.12.2023

MUHAMMAD ABU ZAHRA VA ZAHRAT-UT TAFSIR ASARI

Ushbu maqolada Shayx Muhammad Abu Zahraning shaxsiyati haqida ya’ni bolalik davridan, umrining so‘ngiga qadar bo‘lgan davr yoritib berilgan. Muhammad Abu Zahra qayerda boshlang‘ich ta’limni olganligi, oliy ta’limni qayerda olganligi, mehnat faoliyati haqida ma’lumotlar keltirib o‘tilgan. Muhammad Abu Zahraning ilmiy-ijodiy faoliyati haqida yozilgan. Ayniqsa Muhammad Abu Zahraning tafsir ilmiga oid qarashlari hamda Zahrat’ut tafsir asarining yozilish tarixi, asar yozilishida foydalanilgan metod va metodikalar haqida alohida-alohida to‘xtalib o‘tilgan. Muhammad Abu Zahra tafsir ilmi rivojida tutgan o‘rni haqida xulosalar keltirilgan. Qur’on va tafsir Abu Zahraning hayotida hamisha bo‘lgan. Bu jarayon yoshligida Qur’onni yod olishdan boshlab, vafotigacha davom etgan. U fiqh ilmiga va fiqh darslariga ko‘proq vaqt ajratganligi tufayli tafsir ilmidan biroz uzoqlashgan bo‘lsa-da, vaqti-vaqti bilan tafsir ilmiga oid konferensiya va majlislar orqali tafsirga bo‘lgan qiziqishi va tafsir ilmini o‘rganishni davom ettirgan. U kuchli faqih bo‘lishidan tashqari, «Livau’l-Islom» jurnalida oyat tafsirlariga yozgan maqolalari va radioda 40 dan ortiq oyat tafsirlariga oid chiqishlari bilan o‘zini yetuk Qur’on sharhlovchisi ekanligini isbotlagan. Qozilar Madrasasi Saroyidagi tafsir darslarini o‘tishga Abu Zahra tayinlangani tafsir ilmida u kishining tafsirda ilmida ham yetuk olimlardanligining isboti bo‘ladi.

229
14.12.2023

AN’ANAVIY XO‘JALIKDA FENOLOGIK BILIMLARNING O‘RNI VA AHAMIYATI

Maqolada turkiy xalqlar tomonidan an’anaviy xo‘jalik turlari, xususan, dehqonchilik, chorvachilik va bog‘dorchilikni yuririshda foydalanilgan fenologik qarashlar va bilimlar, samoviy va tabiat hodisalarini kuzatib borish natijasida to‘plangan bilimalar asosida yaratilgan turli taqvimlar, fenologik bilimlarning xo‘jalik yuritishdagi o‘rni va ahamiyati tahlil qilingan.

163
09.12.2023