Barcha maqolalar

СУФИЗМНИНГ МАВАРАУННАХРДА РИВОЖЛАНИШИ

Maqola Movarounnahr hududida so'fiylik rivojiga bag'ishlangan. Unda mintaqa va aholi islomlashuvidan oldingi diniy va harbiy-siyosiy jarayonlar, shuningdek, arablar o‘z maqsadlariga erishish yo‘llari va vositalari tahlil qilinadi. Xronologik jihatdan maqola VII-XI asrlardagi jarayonlarni qamrab oladi. Bu davrga kelib oʻzining koʻp yillik tarixiy-madaniy ildizlari va merosiga ega boʻlgan Movaraunnahr aholisini islomlashtirish bir necha bosqichda mushkul darajada qiyin kechdi. So'fiylik tariqatlari mintaqani yakuniy islomlashtirishda katta rol o'ynadi.

162
13.02.2024

MASNU’ SO’ZLAR JILVASI VA JOZIBASI

Havola qilinayotgan maqolada mumtoz lirika va epik poeziyada poetik so’zning o’rni va ularning timsol yaratishdagi mavqeyi yuzasidan yozuvchi mahorati ochib berilgan. Ayrim namunalar orqali poetik so’zning emotsional-ekspressivlik darajasiga e’tibor qaratilgan. Xususan, Boburning ayrim baytlari, masnu’ she’rlaridan bittasi tahlil qilinishi o’laroq, tahlil davomida aytilgan fikrlardan masnu’ she’rlarda so’zlarning shakliy jilvasi hamda mazmuniy jozibasi yuqori darajada bo’lishi dalillangan.

253
07.02.2024

О‘ZANDAGI SHAMOL TA’SIRIDA SODIR BO‘LADIGAN TO‘LQINLARNING PARAMETRLARINI HISOBLASH

Mazkur tadqiqot jarayonida Statsionar oqimlarda cho‘kindi oqimini aniqlash uslubi ko’rib chiqilgan. Cho‘kindining tub va muallaq holatini hisobga olgan holda, cho‘kindining o‘zini tashishni hisoblash bilan bog‘liq bo‘lgan turg‘un b‘lmagan oqim bilan cho‘kindilarni hisoblash usuli tahlil qilingan.

132
24.01.2024

ГРУНТ ЎЗАНЛИ КАНАЛЛАРДАГИ СУВНИНГ НОСТАЦИОНАР ҲАРАКАТИДА ОҚИЗИҚЛАР ТАШИЛИШИНИНГ ҲИСОБИ

Мазкур мақолада Статсионар оқимларда чўкинди оқимини аниқлаш учун Аккерса-Уайта боғлиқликларига асосланиб, чўкиндининг қуйи ва тўхтатилган бўлинишини ҳисобга олган ҳолда, чўкиндиларни ташишнинг ўзини ҳисоблаш билан боғлиқ бўлган турғун бўлмаган оқим билан чўкиндиларни ҳисоблаш усули таклиф этилади.

110
24.01.2024

ЗАМОНАВИЙ ТАРҒИБОТ УСЛУБЛАРИ

Муаллифлар ушбу мақолада янги асрга келиб, барча тарғибот типларининг характери тубдан ўзгариши, тарғиботнинг турли ижтимоий гуруҳлар ва сиёсий кучлар мақсади йўлида умумсайёравий миқёсда қўлланиладиган қудратли воситага айланганлиги ва тарғибот системасидаги бу ўзгаришлар қатор ижтимоий жараёнлар, тенденциялар, омиллар таъсирида содир бўлаётганлиги асослаб берилган.

132
24.01.2024

ШАХС ЭСТЕТИК МАДАНИЯТИНИНГ ЭТНОМАДАНИЙ ВА МАЪНАВИЙ АСОСЛАРИ

Ўзбек халқида бошқа халқларга ҳам хос нафосат ҳақидаги умумбашарий тушунчалардан ташқари фақат шу халққагина хос бўлган, шахс ва жамият эстетик маданиятини шакллантирадиган маънавий-мафкуравий ҳолатлар мавжуд. Дарҳақиқат, ўзбек оиласи ўзининг анъана ва тарихига биноан ўзининг ёшларни миллий нафосат ва фаросат сарчашмаларидан баҳраманд бўлиб вояга етишишлари руҳида тарбиялаб келмоқда. Айниқса, катта ёшдаги оила аъзоларининг ахлоқий-эстетик маданияти, яъни диди, руҳий, назокатли муомала мактаби, адабиёт ва санъатга муҳаббати, озодалик ва самимиятга интилиш каби фазилатлари ёшлар тарбиясида муҳим аҳамият касб этади.

136
24.01.2024

УРУШ ВА ТИНЧЛИК ЁХУД МАНФААТЛАР ТЎҚНАШУВИ

Урушларнинг келиб чиқишига миллий, ирқий камситишлар ҳам сабаб бўлади. Бундай урушлар фуқаролик урушлари бўлиб, кўпинча ва асосан мамлакат ичкарисида олиб борилади. Бундай урушларнинг келиб чиқишига у ёки бу давлатнинг мамлакат ичкарисида олиб борадиган сиёсати ҳам сабаб бўлади. Урушларни уларга хос умумий, ўхшаш томонларига кўра тўртта асосий турга ажратиш мумкин.

181
24.01.2024

ЗАМОНАВИЙ КУТУБХОНАНИНГ ТАЪЛИМ-ТАРБИЯ ТИЗИМИДАГИ ЎРНИ

Мақолада электрон китобларнинг ўзига хос ютуқлари, Шу ўринда ўсиб келаётган ёш авлодни китоб мутолаасига чорлаш ва китобхонлик маданиятини юксалтириш,уларнинг бўш вақтини мазмунли ўтказиш, илм-маърифатини янада бойитиш каби жиҳатлар ўрганилган.

94
24.01.2024

“VIRTUAL MADANIYAT” - JAMIYATDAGI MADANIY O’ZGARISHLAR OMILI

Ushbu maqolada axborot har qanday jamiyat, millat taqdiri va kelajagini o’zgartirib yuborishga qodir bo’lgan kuchli vositaga aylanib borayotganligi tahlil qilingan. Bugungi kunda virtual olam ta’sirida turli qadriyat va an’anaga ega jamiyatlar madaniy sohasida universallashuv jarayoni yuzaga kelayotganligi ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan.

91
24.01.2024

IBN SINO BILISH NAZARIYASINING MOHIYATI VA UNDA MANTIQ ILMINING TUTGAN O‘RNI

Maqola buyuk mutafakkirlardan biri Ibn Sinoning ilmiy ijodi tadqiqiga bag‘ishlangan. Tasavvuf ta’limoti tarixida o‘zining munosib o‘rnini egallagan komil inson tahlili asosida olimning so‘fiyona qarashlari yoritildi.

79
24.01.2024

ЭРКИНЛИК- ИНСОННИНГ ОЛИЙ ҚАДРИЯТИ СИФАТИДА

Бугунги глобаллашув жараёнида инсон қадри масаласи тобора долзарблик касб этиб бормоқда. Зеро инсон қадрини улуғлаш, унинг жамият ҳаётидаги роли жуда катта аҳамият касб этмоқда

127
24.01.2024

TURK TILI VA XORAZM SHEVASIDAGI ISIM SO‘Z TURKUMIGA OID O‘ZARO MA’NODOSH BIRLIKLAR

Ushbu maqolada turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasi o’rtasidagi isimlar so’z turkumiga oid so’zlardagi o‘xshashliklar va ularning o‘zbek tilining qolgan lahjalaridan ayiruvchi xususiyatlari haqida to‘xtalib o‘tilgan hamda ularga bir qator misollar keltirilgan. Ba’zi bir jihatlariga ko‘ra xorazm shevasi o‘zbek tilining boshqa lahjalariga mansub shevalaridan ko‘ra turk tilida yaqinligi seziladi. Xorazm shevasining o‘zbek tilidagi qolgan shevalardan farqliligini ko‘rsatuvchi, turk tilida ham bir xil ma’noni anglatuvchi so‘zlar talaygina. Dunyoning barcha til va shevalarida bo‘lgani kabi o‘g‘uz guruhiga mansub til va sheva hisoblanuvchi turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasida ham ularni qolgan tillardan ajratib turuvchi ot, sifat, son, ravish, fe’l so‘z turkumlariga oid so‘zlar va so‘z birikmalari mavjud. Turk tili va o‘zbek tilining xorazm shevasidagi ma’nodosh va bir xil bo‘lgan so‘zlari qatoriga qarindosh-urug‘chilik (dayı), arxitektura (dalan), inson tana a’zolari (dudak), tibbiyot (öksürük) va boshqa ko‘plab sohalardan misol keltirish mumkin. Turk tilida va xorazm shevasida qo‘llaniluvchi so‘zlarning ba’zilari turk tilida ko‘plab va xilma-xil ma’nolarni ifodalagan holda xorazm shevasida aniq bir ma’noni ifodalashi va yoki buning aksi kuzatilishi ham mumkin. Turk tili va xorazm shevasidagi ma’nodosh so‘zlar orasida talaffuzda bazi bir farqliliklar mavjud. Bunday farqlar asosan –e va –a tovushlarining hamda –u va –o tovushlarining o‘z o‘rnini ikkinchisiga bo‘shatib berishi bilan bog‘liq. Ba’zi so‘zlar o‘zbek adabiy tilida mavjud bo‘lsada amalda muomalada faqat xorazm vohasida saqlanib qolingan va ularning turk tilida ham bir xil shakldagi ma’nodoshlari mavjud.

153
16.01.2024